Nieuwsbrief Kansrijke Start – heeft de toekomst!

De eerste 1000 dagen in het leven van een kind zijn bepalend voor diens latere fysieke en mentale gezondheid. Daarom is het belangrijk dat gezinnen in een potentieel kwetsbare situatie al vroeg worden gesignaleerd en ondersteund. Het onderzoeksbureau Dijksterhuis & van Baaren (www.dbgedrag.nl) onderzocht, in opdracht van het actieprogramma Kansrijke Start, hoe kraamzorgprofessionals en gynaecologen potentiële kwetsbaarheid signaleren in deze cruciale periode van het leven van een kind. Eerder onderzochten dezelfde onderzoekers deze vraag al bij eerstelijns verloskundigen, jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen. Lees hier

In het nu verschenen rapport ‘Drijfveren, obstakels en kansrijke aanknopingspunten bij het signaleren van gezinnen in een kwetsbare situatie: Onderzoek onder kraamzorgprofessionals en gynaecologen in Nederland’ staat onder andere hoe kraamzorgprofessionals en gynaecologen signaleringsinstrumenten gebruiken. En hoe kennis over niet-medische risicofactoren van kwetsbaarheid een rol speelt bij het signaleren van kwetsbaarheid. Ook wordt in het rapport beschreven hoe cliënten van kraamzorg het signaleren door hun kraamverzorgende ervaren.

Het rapport beschrijft kansrijke aanknopingspunten, zowel voor gynaecologen als kraamzorgprofessionals, om in de toekomst potentiële kwetsbaarheid beter te signaleren bij zwangeren en gezinnen.

‘Drijfveren, obstakels en kansrijke aanknopingspunten bij het signaleren van gezinnen in een kwetsbare situatie: Onderzoek onder kraamzorgprofessionals en gynaecologen in Nederland’ is vanaf 30 november te downloaden via Kansrijke Start  

In samenwerking met experts uit praktijk, wetenschap en beleid heeft het RIVM een indicatorenset met 19 indicatoren vastgesteld voor de Lokale Monitor Kansrijke Start (de basisset). Dit is met een Delphi-studie gedaan. Met deze indicatoren kunnen lokale coalities inzicht krijgen in de uitvoering van het actieprogramma Kansrijke Start en de gezondheid van kinderen en ouders in de eigen gemeente of regio. De uitkomsten kunnen worden gebruikt om met beleidsmakers, bestuurders en professionals te bespreken wat er binnen de lokale coalitie speelt en in hoeverre het programma zich in de gewenste richting ontwikkelt. Op deze manier kan het de lokale activiteiten van Kansrijke Start helpen vormgeven. Door dezelfde indicatoren te gebruiken en de uitkomsten met elkaar te vergelijken kunnen lokale coalities ook van elkaar leren, door hierover met elkaar in gesprek te gaan. Het RIVM zal de eerste data begin 2022 als pilot presenteren. In deze pilot wordt bepaald of de gewenste data op lokaal - en/of wijkniveau kunnen worden opgeleverd. Ook wordt gekeken of de uitkomsten lokale coalities daadwerkelijk genoeg handvatten bieden om lokaal te kunnen monitoren. Er wordt aan gewerkt om gewenste indicatoren die nu nog niet beschikbaar zijn, in de toekomst aan de indicatorenset te kunnen toevoegen.

De factsheet beschrijft de gevolgde methode en selectie van de indicatoren voor de lokale monitor Kansrijke Start en bevat de lokale indicatorenset.

Er is ook een keuzeset opgesteld (voor lokale coalities die graag ook nog andere indicatoren dan de basisset willen gebruiken). Deze is te vinden in Appendix 3 op p 24. Dit is een beperkte tabel waarin o.a. de indicator, teller, noemer en databron is opgenomen. Er is ook een veel uitgebreidere versie van deze keuzeset beschikbaar, waarin ook per indicator wordt aangegeven waar de data eventueel te vinden zijn, inclusief beschrijving van verschillende variabelen.

Zie voor meer informatie de website van het RIVM of neem contact op met Inge Boesveld via kansrijkestart@rivm.nl

Om professionals te ondersteunen in hun gesprek met ouders van meertalige kinderen is een handboek ontwikkeld. Twee taaldeskundigen (logopedisten) werkzaam in Zaanstad schreven dit in opdracht van het PACT. Het PACT is de samenwerking van maatschappelijke organisaties voor de ontwikkeling van de wijken Poelenburg-Peldersveld in Zaanstad. In deze wijken heeft meer dan 60% van de bewoners een migratieachtergrond.

Steeds meer kinderen in Nederland, zeker in de grotere steden, groeien op in gezinnen waar meerdere talen worden gesproken. Wat kunnen ouders doen om de meertalige ontwikkeling van hun kind optimaal te stimuleren? Veel professionals weten niet altijd wat ze ouders van meertalige kinderen moeten adviseren.

Wetenschappers geven aan: de taalontwikkeling van een kind komt het beste op gang als ouders zo vroeg mogelijk en zo veel mogelijk met hun kind praten, in de taal die zij zelf het beste beheersen. In die taal kennen ze de meeste woorden en kunnen ze hun gevoelens het beste uitdrukken. Dat is goed voor de taalontwikkeling van een kind. Lees verder

Amsterdam kijkt terug op een leerzame en inspirerende week van de Gezonde en Kansrijke Start. Professionals uit geboortezorg, welzijn en beleid zochten de samenwerking op en volgden een scala van webinars zoals vroegsignalering, vroeggeboorte en het belang van aansluiten bij cultuur in de geboortezorg. Op stadsdeelniveau bekrachtigden lokale coalities bovendien hun samenwerking. Wethouder Simone Kukenheim (Zorg) reikte tijdens de week de eerste GroeiGidsen uit voor te vroeg, te licht of ziek geboren kinderen. Amsterdamse ziekenhuizen gaan de gidsen uitreiken aan ouders. Nieuwsgierig? Bekijk de terugblik in deze compilatievideo.

Op woensdag 27 oktober reikte wethouder Simone Kukenheim (Zorg) de eerste GroeiGidsen uit voor te vroeg, te licht of ziek geboren kinderen aan vijf ziekenhuizen in de stad die ermee gaan werken: het Amsterdams Universitair Medisch Centrum (AMC/VUmc), het BovenIJ Ziekenhuis en het OLVG Oost en West. De nieuwe GroeiGids voorziet in de behoefte van een betrouwbare plek waar alle nodige informatie voor ouders gebundeld is.

Jaarlijks gaat het om 1500 kinderen in Amsterdam waarvoor intensieve medische zorg en begeleiding nodig is. Deze kinderen hebben een moeilijke start en ook voor ouders volgt vaak een onzekere periode. In de GroeiGids staat onder andere informatie over een ziekenhuisopname als zwangere en de impact die een geboorte met een moeilijke start kan hebben op de ouder zelf. Maar ook praktische informatie over behandelingen, voeding, aanvullende vaccinaties en op reis gaan met je kind. Lees verder

Zorgen dat een kind onder goede omstandigheden ter wereld komt, ook als de omstandigheden tegenzitten. Met dat doel heeft de gemeente Smallingerland in samenwerking met het VSV Drachten e.o. het project ‘Zorgpad vroegsignalering zwangeren’ ontwikkeld en uitgevoerd. Dit project is een onderdeel van de lokale aanpak Kansrijke Start. De zwangere, het kind en hun omgeving staan in het zorgpad centraal.

De samenwerking binnen het zorgpad is domeinoverstijgend. De volgende organisaties zijn betrokken: de partners van het VSV, gebiedsteam/sociaal domein (jeugdzorg en WMO), POP-poli, jeugdgezondheidszorg, medisch maatschappelijk werk, welzijn (opvoedingsondersteuning), verslavingszorg, het project Stoppen met roken en de gemeente Smallingerland.

In het kader van het project Vitale Regio Fryslân was het mogelijk om voor de implementatie van het zorgpad een projectleider aan te stellen. Daarnaast werd er een onderzoekslijn opgestart om het implementatieproces van dit zorgpad te monitoren. Lees verder

Maandag 1 november ging de campagne ‘#eerlijkzwanger’ van start met een Instagram account en website. Met als doel dat zorgen bespreken, vragen stellen en extra ondersteuning accepteren tijdens de zwangerschap normaal worden. Geen enkele aanstaande ouder is perfect. Met #eerlijkzwanger vraagt NCJ meer aandacht voor de echte, eerlijke verhalen rond de zwangerschap. Zorgverleners, zoals verloskundigen, kraamverzorgenden en JGZ’ers spelen hier ook een belangrijke rol in. Er zijn diverse materialen beschikbaar. Lees verder

Op 23 november vond de online themasessie “Lerend evalueren: hoe gebruiken we monitoring om te leren?” plaats als onderdeel van de Lerende Lokale Monitor Kansrijke Start. Ruim 30 geïnteresseerden, uit verschillende coalities uit het hele land, volgden de bijeenkomst. Helaas kon door ziekte van een van de sprekers de bijdrage ‘Doe de juiste dingen en doe ze goed; ervaringen met Data Dialoog Doen’ in de regio niet doorgaan. Dat houden we nog tegoed. Hierdoor was er wel meer tijd voor het onderwerp ‘Betrekken van ervaringsdeskundigen bij lokale monitoring’. Wilma van de Vlegel vertelde haar ervaringen met participatief actieonderzoek, vanuit verschillende projecten in de wijk in Den Haag. Ook vertelde een ervaringsdeskundige hoe zij samen met zorgverleners de betrokkenheid van zwangere vrouwen bij CenteringZwangerschap probeert te verhogen.  Klik [hier] voor de presentatie.

ZonMw presenteert de projectresultaten van het programma Versterken Uitvoeringspraktijk JGZ. Binnen dit programma zijn ook de resultaten van CenteringParenting verzameld; groepsgewijze jeugdgezondheidszorg.  

In de interactieve pdf ‘Slimsamenwerken’ presenteert ZonMw de resultaten van het programma Versterken Uitvoeringspraktijk JGZ. Binnen dit programma zijn de resultaten verzameld van veertien innovatieve projecten, waaronder groepsgewijze jeugdgezondheidszorg op basis van het Centering-model. “CenteringParenting biedt de kans om vanuit value based healthcare in te zetten op Positieve Gezondheid. Samen met professionals uit de geboortezorg, jeugdgezondheidszorg en het sociaal domein kan een overkoepelende aanpak worden vormgegeven voor de gezondheid van moeder en kind in de eerste 1000 dagen.”

TNO onderzocht hoe groepszorg volgens het Centering-model in de JGZ is ingevoerd, georganiseerd en uitgevoerd. Sinds 2014 wordt aan ouders van pasgeboren kinderen in een aantal JGZ-organisaties in Nederland CenteringParenting (CPa) aangeboden. Hierbij vervangen groepsbijeenkomsten de traditionele contactmomenten bij de JGZ. In vergelijking met individuele zorg biedt de groepszorg meer ruimte en tijd om naast de fysieke gezondheid van het kind ook het psychosociaal welbevinden van kind en gezin te bespreken. Lees meer

Ouders en professionals zijn enthousiast over groepsgewijze zorg bij het consultatiebureau: CenteringOuderschap. Er is dan ook steeds meer belangstelling voor deze vernieuwende aanpak, waarbij ouders zelf meer aan bod komen. Bij het consultatiebureau van Harderwijk gaat binnenkort alweer de 22^ste groep van start. “Ouders vragen er nu zelf om”, vertelt jeugdverpleegkundige Geeske Boer in een kort interview. Het werven van deelnemers wordt in de aanloop vaak als een drempel ervaren. TNO verzamelde in haar evaluatieonderzoek verschillende tips en tricks uit de gesprekken met JGZ-professionals. Belangrijk is dat diegene die de ouders werft goed weet wat CenteringOuderschap is en er enthousiast over is. Lees hier hoe je succesvol ouders kunt werven.

Ben je JGZ-professional of beleidsmedewerker bij de gemeente en ben je nieuwsgierig naar deze aanpak? Lees de veel gestelde vragen over CenteringOuderschap of stuur een e-mail naar info@centeringzorg.nl

Armoede komt veel voor en dit baart zorgen, onder andere omdat (aanstaande) ouders in een kwetsbare situatie zorg mijden uit angst voor hoge kosten. De Eindhovens coalitie Kansrijke Start pakte de aandacht voor armoede op in een werkgroep. Deze zet in op het oog hebben voor armoede: het letten op signalen bij aanstaande ouders en het durven bespreken, om hen vervolgens de juiste ondersteuning te bieden. Pharos maakte hierover ook een infosheet met praktische handvatten. Laat je hier inspireren

Heb je de inspiratiesessie Vaderschap op de Kansrijke Start conferentie op 14 juni 2021 gemist of wil je hem graag nog eens terugkijken? Dat kan! Kijk en luister wat volgens Bernard Schlimbach van het platform Betrokken Vaderschap in Groningen, betrokken vaderschap in de eerste 1000 dagen inhoudt.

Benieuwd naar wat het leernetwerk Onbedoelde zwangerschappen en kwetsbaar (jong) ouderschap inhoudt? Deelnemers gaan gezamenlijk kennis opbouwen door samen te werken en te leren binnen het leernetwerk. Deze illustratie brengt het in beeld.Veilige Start: wie doet wat als de baby mogelijk in gevaar is? 

‘Een derde van de ouders met een licht verstandelijke beperking laat “goed genoeg ouderschap” zien, twee derde niet’, vertelt promovenda Annick Zijlstra. De methode Veilige Start ondersteunt deze kwetsbare (aanstaande) ouders met als doel een veilige omgeving voor de baby. Hoe kan de methode worden doorontwikkeld en wat zijn de effecten? Lees verder

Het Reinier de Graaf heeft als eerste ziekenhuis in Nederland een integraal geboortedossier geïntroduceerd met een koppeling tussen eerste en tweedelijns systemen. Met deze PeriHub-methode, die perinatologie.nl ontwikkeld heeft, wordt integraal gewerkt met een regio-overstijgend dossier van de cliënt. Hiermee kunnen zorgverleners van het Verloskundig Samenwerkingsverband Reinier (VSV Reinier), realtime en zonder vertraging toegang krijgen tot belangrijke informatie van de zwangere en de baby. Deze innovatieve gegevensuitwisseling vergroot de efficiëntie en veiligheid van zorg voor zwangere vrouwen in de regio Delft. Lees verder

Recent zijn er interessante onderzoeken gedaan op het gebied van kindermishandeling en huiselijk geweld. Stuk voor stuk zijn ze relevant voor iedereen die werkt met kinderen en hun ouders. Van kraamhulp tot jeugd ggz-medewerker, van leerkracht tot arts op de spoedeisende hulp. Alleen is die wetenschappelijke taal vaak zo taai en lastig te begrijpen. Daar brengt de nieuwe special van Augeo Magazine verandering in. Deze online uitgave met de coverline ‘Aan de slag met kennis’ is tot stand gekomen samen met ZonMw. Naast het financieren van de onderzoeken vindt ZonMw het, net als Augeo Foundation, belangrijk dat meer mensen op de hoogte zijn van deze inhoud. En dat de professionals die onderzoeken begrijpen en de kennis en nieuwe inzichten kunnen toepassen in hun werk. Lees verder in het Augeo magazine

Maandag 15 november ging de 9e editie van de Week tegen Kindermishandeling van start. Een week waarin extra aandacht wordt gevraagd voor dit complexe probleem. En dat is hard nodig, want alleen al in de eerste zes maanden van 2021 ontving Veilig Thuis bijna 31 duizend meldingen van kindermishandeling*. Geïnspireerd door het thema van de Week, heeft zangeres Sita Vermeulen het lied ‘Dichterbij dan je Denkt’ opgenomen. Hierin zingt ze vanuit het perspectief van een ongeruste moeder die haar gevoelens over kindermishandeling beschrijft en er niet van wegkijkt. Maar hulp voor alle betrokkenen is dichterbij dan je denkt.

Het thema van de week, ‘… dichterbij dan je denkt’, vergroot het besef dat kindermishandeling ook dichtbij plaats kan vinden en dat je er soms dichterbij bent dan je denkt. Het is een thema van ons allemaal, omdat het door iedereen anders ingevuld kan worden. ‘Hulp, dichterbij dan je denkt’, voor de slachtoffers of ‘De oplossing, dichterbij dan je denkt’, voor de omgeving. Maar ook: ‘Ondersteuning is dichterbij dan je denkt’, voor plegers. Want hun gedrag komt vaak ergens uit voort en het is belangrijk om óók hen de helpende hand te bieden om verdere escalatie te voorkomen. Tijdens de week stond hulp aan alle betrokkenen centraal. Alle activiteiten die hebben plaatsgevonden zijn hier terug te vinden.

Vorige maand is de Handreiking Prenataal huisbezoek door de Jeugdgezondheidszorg (JGZ), voor zwangeren en/of gezinnen in een kwetsbare situatie uitgekomen. Deze handreiking is opgesteld als een breed samenwerkingskader voor alle betrokken partijen en is met input van partijen tot stand gekomen. Graag gaan wij samen met u op dinsdag 30 november 2021 (19.30-21.00 uur) tijdens het vijfde Webinar van het Netwerk Geboortezorg kijken wat dit in de praktijk betekent en welke rol de verschillende betrokken beroepsgroepen hebben, onder andere aan de hand van een casus. Het Webinar wordt mede georganiseerd door Elle Struijf, Adviseur NCJ en Projectleider Handreiking PHB JGZ, tevens Kernteamlid van het Netwerk Geboortezorg Noordwest Nederland. In de nieuwsbrief van december zullen we terugblikken op het webinar! 

U kunt zich hier aanmelden

Op dinsdagavond 12 oktober 2021 vond een (veel te kort) webinar met praktijkvoorbeelden over zwangerschap en psychiatrische problematiek plaats. Het webinar was een vervolg op een theoretischer webinar over dat Poppoli, dat op 31 augustus jl plaatsvond. Op deze 12e oktober namen de sprekers aan de hand van een praktijkcase de samenwerking, de uitdagingen, de timeline en de verschillen per regio door. Vanuit de verschillende perspectieven en disciplines ontstond een inspirerend webinar over screening, indicatiestelling, multiproblematiek en dat ene gezamenlijke doel: samenwerken om de beste start voor moeder en kind te genereren. Het webinar terug kijken? Klik hier

Op dinsdag 8 februari 2022 zal het webinar ‘Beter signaleren’ plaatsvinden. In het webinar wordt op een inspirerende manier de onderzoeken met u gedeeld. Meer informatie volgt. U kunt zich aanmelden voor  de save the date via _dienstpostbuskansrijkestart@minvws.nl Let op: Eerste streepje is een underscore.

Na een succesvol eerste traject, is afgelopen september een nieuwe groep coalities gestart met het leertraject ‘Samenwerken met de mensen om wie het gaat’ bij Kansrijke Start. Tussen de adviesgesprekken en inspiratiesessies door hebben deze koplopers lokaal hun eigen stappen gezet in het samenwerken met (aanstaande) ouders in een kwetsbare situatie.

Tijdens het webinar delen de deelnemers inzichten, ervaringen en praktische handvatten uit het leertraject. Ervaringsdeskundigen van de Spiegelgroep van het ministerie, sleutelpersonen en andere experts doen mee om andere coalities in het land te inspireren en de samenwerking met ouders meer handen en voeten te geven. Wij nodigen je dan ook van harte uit deel te nemen aan deze feestelijke inspiratiesessie tijdens de donkere dagen voor de Kerst. Meld je hier aan

30 november Webinar Prenataalhuisbezoek

17 december Webinar Samenwerken met (aanstaande) ouders in Kansrijke Start

8 februari Webinar 'Beter signaleren'