Preconceptionele gezondheid
Zowel bij mensen met een kinderwens, hun directe omgeving als bij professionals is er nog veel te winnen aan bewustwording, kennis en gedrag over preconceptie gezondheid en de optimale voorbereiding op een zo gezond mogelijke zwangerschap en met een zo groot mogelijk kans op een gezonde baby. De uitdaging is om niet te schromen om de wens om zwanger te worden bespreekbaar te maken. Idealiter zou in de toekomst elke hulpverlener (in het zorg en sociaal domein) de basale vraag moeten stellen ‘wilt u de komende periode zwanger wil worden’ om zo kansen te creëren voor het verdere gesprek over gezond zwanger worden.
Er is veel kennis beschikbaar over preconceptie gezondheid en het inzetten van preconceptiezorg bij een eerste dan wel vervolg zwangerschap. Er is een handreiking preconceptiezorg indicatielijst (PIL) opgesteld en beschikbaar voor de betrokken partijen binnen als buiten de geboortezorg. De PIL is onderdeel van de Zorgstandaard integrale Geboortezorg, maar heeft nog kansen genoeg om aan naamsbekendheid te winnen. Daarnaast maakt de PIL nog geen onderdeel uit van de standaarden/richtlijnen van betrokken beroepsgroepen buiten de geboortezorg.
Het doel is om kansen te benutten om de cruciale vraag aan mensen in de vruchtbare levensfase te stellen: ‘Wilt u misschien het komende jaar zwanger worden’ en vandaar uit het gesprek over preconceptie gezondheid te starten en zo nodig naar zorg en ondersteuning toe te leiden. Waarbij het uitgangspunt is aan te sluiten bij de leefwereld van (aanstaande) ouders met kinderwens. Met als uiteindelijk doel een kansrijke start voor elk kind.
Uitdaging: gedeelde verantwoordelijkheid
Maar hoe breng je de kennis over preconceptie gezondheid daar naar toe zodat dit bijdraagt aan een verbetering van de gezondheid van moeder en vader, waardoor sprake is van een kansrijke start van het nog ongeboren kind? En zodat partijen vanuit kennis en expertise hun mede verantwoordelijkheid voor preconceptie gezondheid kunnen nemen.
Het projectteam heeft met elkaar verkend waar onbenutten kansen zich voordoen om preconceptie gezondheid bespreekbaar te maken en om van daaruit in te zetten op preconceptie gezondheid. Verschillende facetten spelen een rol, te weten:
- het achterhalen c.q. bespreekbaar maken van de wens om zwanger te worden,
- het geven van voorlichting,
- gericht door te verwijzen naar zorg of ondersteuning en
- elkaar scherp houden op het belang van een gezonde zwangerschap.
Om dit proces te ondersteunen, zet het projectteam in op bewustwording bij vrouwen en mannen in de vruchtbare levensfase over preconceptie gezondheid. Maar ook bewustwording over hun rol in het benutten van kansen bij de professionals in het medisch en sociaal domein. Bewustwording alleen is niet voldoende.
Het is de uitdaging om samen de verschillende facetten van preconceptie gezondheid duurzaam vorm te geven. Dit is uitgewerkt in de pledge ‘preconceptionele gezondheid’ en deze wordt met de direct betrokken partijen op bestuursniveau omarmt. Daarna vindt uitwerking op zes thema’s plaats, waarbij meerdere partijen uit het sociaal en medische domein worden betrokken. Het traject rondom bewustwording loopt hier parallel aan.