Nieuwsbrief Kansrijke Start - Op naar een kansrijk 2024!

Kansrijke Start bestond dit najaar 5 jaar, een mijlpaal! Om dit lustrum te vieren heeft het CPZ het e-magazine ‘Samen voor een Kansrijke Start’ samengesteld.

Dit magazine is een schat aan waardevolle informatie en praktische tools voor professionals in de geboortezorg, waaronder de Talentool geboortezorg.

Een van de hoogtepunten van dit magazine zijn de inspirerende verhalen van verloskundigen Floor en Fenneke. Zij delen hun ervaringen over hoe zij het verschil maken in de praktijk met Kansrijke Start. Wij nodigen iedereen uit om dit e-magazine te lezen, de verhalen van Floor en Fenneke te ontdekken en zich te laten inspireren door de voortgang die is geboekt in de afgelopen vijf jaar. Bekijk hier

Hoezo roze wolk? Een op de tien vrouwen krijgt langdurige psychische problemen rond de zwangerschap, zoals een postpartum depressie, angststoornis, psychose of posttraumatische stressstoornis (PTSS). Hoe is dat en wat kun je eraan doen? In de zesdelige podcastserie Zwarte Muisjes spreekt journalist Maarten Dallinga met ervaringsdeskundigen en professionals. We brengen deze waardevolle podcast opnieuw onder de aandacht.

Hoe kun je als professional helpen bij het voorkomen van depressie bij vrouwen die zwanger of net bevallen zijn? Op verzoek van VWS vanuit het Meerjarenprogramma Depressiepreventie is de toolkit ‘Preventie van postpartum depressie’ ontwikkeld. Deze toolkit kan iedere professional gratis downloaden en inzetten in de praktijk.

In opdracht van VWS heeft het RIVM het afgelopen jaar gewerkt aan een advies aangaande de zogenaamde perinatale monitoringsfunctie. Met deze monitoring willen we meer inzicht krijgen hoe de zorg voor en gezondheid van (aanstaande) zwangeren en kinderen zich ontwikkelen in de eerste 1000 dagen.

Het RIVM adviseert om stapsgewijs de monitor te ontwikkelen door allereerst met een werkagenda aan de slag te gaan. Er wordt nu met het RIVM gesproken over een mogelijk vervolg op dit advies. Lees hier meer.

De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving pleit in haar advies Kinderen uit de Knel voor een nieuwe aanpak in de hulpverlening aan ouders: “Hulpverlening en zorg moeten zodanig worden ingericht dat zij bijdragen aan het versterken van netwerken. Bijvoorbeeld door vaker groepsgewijs te werken en de vorming van sociale netwerken onderdeel te laten zijn van de hulpverlening, zoals bij CenteringZorg.” Lees meer

Informatie in eigen of begrijpelijke taal kan bijdragen aan de kwaliteit van zorg voor zwangeren en ouders. Op kennisnetgeboortezorg.nl is hiervoor een overzicht geplaatst van voorlichtingsmaterialen in verschillende talen die je als professional kunt gebruiken tijdens je consult met een zwangere of ouders. Dit hulpmiddel sluit helemaal aan bij het programma Kansrijke Start, het kan mensen echt grotere kansen geven. Het is bovendien een voorbeeld van een instrument dat met elkaar, over de disciplines heen, ontwikkeld is om vanuit de praktijk van bestaande materialen iets neer te zetten. Vervolgens is het voor het hele land inzichtelijk en werkbaar gemaakt. Bekijk hier

Ouders zijn cruciaal bij het zorgen voor een kansrijke start van hun kind. Tijdens de eerste kinderjaren dragen ouders de (intensieve) verantwoordelijkheid voor hun kind(eren). Zij zorgen voor voeding, fysieke veiligheid en emotionele geborgenheid, de gezondheid van hun kind en dat hun kind(eren) kunnen spelen en leren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan veiligheid in en om huis, hechting, positieve aandacht, praten met je kind, voorlezen en het contact met anderen en leeftijdsgenoten. In dit visiestuk worden bouwstenen beschreven voor het komen tot een (lokale) visie op het ondersteunen van) gezinnen bij het ouderschap en de opvoeding, om zo het welbevinden van ouders en de ontwikkelingsmogelijkheden van het kind te optimaliseren. Dit document is opgesteld door Pharos en het NCJ, in nauwe samenwerking met het ministerie van VWS en een expertgroep op het gebied van ouderschap, opvoeden en kinderen.

Moeders van Rotterdam ondersteunt jaarlijks ruim 200 zwangere vrouwen in kwetsbare omstandigheden. Uit de evaluatie van de aanpak van Moeders van Rotterdam blijkt dat de moeders en professionals hier erg tevreden mee zijn. Maar ook dat deze op sommige onderdelen nog niet effectief genoeg is. De gemeente Rotterdam zet daarom in op doorontwikkeling van de aanpak.

In Rotterdam worden jaarlijks 600 kinderen in kwetsbare omstandigheden geboren. Hun moeders hebben complexe problemen, die van grote invloed kunnen zijn op de ontwikkeling van deze kinderen. Moeders van Rotterdam ondersteunt sinds 2015 deze aanstaande moeders. Vanaf 2022 gebeurt dit vanuit de wijkteams. Coaches helpen moeders (en hun eventuele partner) zo vroeg mogelijk in de zwangerschap om een veilige, stabiele (thuis)omgeving te creëren. De ouders werken daarnaast samen met de coach aan hun opvoedvaardigheden en zelfredzaamheid. Moeders van Rotterdam speelt hiermee een sleutelrol in de Rotterdamse aanpak om achterstanden te verkleinen en de kansen van kinderen te verbeteren. 

Het Erasmus MC voerde in de periode 2016 tot 2022 een onderzoek uit naar Moeders van Rotterdam. Dit onderzoek is gebruikt om de aanpak van Moeders van Rotterdam te evalueren. 868 Zwangeren werden daarvoor gevolgd en praktijkervaringen van de moeders en professionals onderzocht.

Complexe problemen

Het onderzoek laat zien dat hulpverlening aan zwangeren in kwetsbare omstandigheden hard nodig is. Meer dan de helft van de vrouwen heeft te maken met stress, onvoldoende inkomen, geen babyuitzet en schulden. Ook is er sprake van meerdere ernstige problemen tegelijkertijd. 58% van hun kinderen heeft een ontwikkelingsachterstand op minstens één gebied, zoals fijne motoriek, grove motoriek of communicatie.

Zorg voor zwangeren verbeterd

De zorg voor (aanstaande) moeders in kwetsbare omstandigheden is sinds de start van het onderzoek verbeterd en moeders worden beter bereikt. 32% van de vrouwen meldt zichzelf aan. De komst van Moeders van Rotterdam heeft ook gezorgd voor een betere samenwerking tussen het medisch en sociaal domein. Verloskundigen zijn alerter op sociale problematiek en doordat zij op één plek terecht kunnen, verwijzen ze beter door.

Moeders voelen zich beter geholpen

Het onderzoek toont aan dat dankzij de ondersteuning van Moeders van Rotterdam de zelfredzaamheid van de deelnemende vrouwen verbeterde en hun stress, angst en depressieklachten afnamen. De moeders voelen zich beter geholpen. De financiële zelfredzaamheid en opvoedvaardigheden van de moeders daarentegen zijn nog onvoldoende aan het eind van het traject.

Doorontwikkelen aanpak

De uitkomsten van het onderzoek zijn een mooie basis om de aanpak verder te ontwikkelen en de effectiviteit te vergroten. De gemeente gaat samen met de partners en ervaringsdeskundige ouders bekijken wat ervoor nodig is om de ondersteuning van Moeders van Rotterdam te verbeteren. Met name op het gebied van financiële zelfredzaamheid en opvoedvaardigheden. Het is de verwachting dat dit ook effect zal hebben op het voorkomen van ontwikkelingsachterstanden bij de kinderen.

Wilt u meer weten over de evaluatie van Moeders van Rotterdam? Vraag het digitale boekje aan via stevigestart@Rotterdam.nl.

Het wetenschappelijke onderzoek van het Erasmus MC is te vinden op: www.sociale-verloskunde.nl/publicatie-over-moeders-van-rotterdam

2 november jl. organiseerde het RIVM een webinar in het kader van lokale monitoring. In de vorige nieuwsbrief stond een onjuiste link naar de opname. De bijeenkomst is hier terug te kijken. Besproken onderwerpen zijn:

1) mogelijkheden om zwangeren en gezinnen met een verhoogd risico op kwetsbaarheid te identificeren aan de hand van landelijk beschikbare data;

2) eerste bevindingen van onderzoek naar de relatie tussen kwetsbaarheid en gebruik en kosten van zorg;

3) praktijkervaringen lokale coalities met gebruik van gegevens uit www.regiobeeld.nl/kansrijkestart zowel in de regio als in de wijk.

Voor meer informatie neem contact op met Inge Boesveld via kansrijkestart@rivm.nl

Worstel jij als professional ook met gegevensdeling en de AVG (Algemene verordening gegevensbescherming)? Wil je meer weten over wanneer gegevens moeten of mogen worden gedeeld met andere zorg- of hulpverleners? En onder welke voorwaarden? Bekijk dan het webinar Gegevensdeling en AVG in de geboortezorg.

In twee panelgesprekken met een jurist en zorgverleners uit het medisch en sociaal domein, wordt de vertaalslag gemaakt van wet- en regelgeving naar de praktijk. Dit gebeurt aan de hand van twee thema’s. Het eerste thema is gegevensuitwisseling tussen zorgprofessionals uit het medisch en sociaal domein die bij de zorg en ondersteuning van een zwangere betrokken zijn. Het tweede thema is gegevensuitwisseling tussen zorgprofessionals in situaties als Veilig Thuis, Jeugdbescherming of de Raad voor de Kinderbescherming betrokken zijn. Het webinar is een initiatief van de coalitie Stevige Start. Bekijk hier het webinar