Nieuwsbrief Kansrijke Start - op naar 2021!

Maandag 14 december vond de toespraak van de minister-president plaats waarin strenge  maatregelen zijn aangekondigd. Het Coronavirus grijpt weer om zich heen, daarom heeft het kabinet besloten dat Nederland vanaf dinsdag 15 december 2020 tot ten minste 19 januari nagenoeg in volledige lockdown gaat.

Vanwege de getroffen maatregelen die zijn genomen rondom het Coronavirus zijn we genoodzaakt de conferentie van 9 februari te verplaatsen. Reden is dat we de opnames van een aantal programmaonderdelen hebben moeten annuleren en het niet haalbaar is om dit tussen 19 januari en 9 februari gereed te krijgen.

Op dit moment is nog niet duidelijk wanneer de conferentie zal plaatsvinden. U zult zo snel mogelijk op de hoogte worden gebracht van een nieuwe datum via de mail. Houd ook onze nieuwsbrief, website en aanmeldwebsite in de gaten voor meer informatie.

Met vriendelijke groet,

Programmateam Kansrijke Start
in samenwerking met CPZ en Pharos

Om lokale coalities en professionals te ondersteunen in de communicatie naar de kwetsbare (aanstaande) ouders over wat er belangrijk is voor een kansrijke start van hun kind, laat VWS vanuit het actieprogramma Kansrijke Start verschillende media en communicatiematerialen ontwikkelen. De voorbereidingen hiervan zijn in volle gang.

In de communicatie-uitingen wordt bijvoorbeeld opgeroepen om met de hulpverlener te praten over problemen rondom financiën, relatie en woonzorgen, wat kan bijdragen aan het verminderen van stress. We maken onder meer video’s waarin moeders/ouders hun verhaal vertellen hoe zij geholpen zijn.

Vanuit VWS wordt hierover in het eerste kwartaal van 2021 een campagne gestart. Dan zijn ook de communicatiematerialen beschikbaar voor lokale coalities en beroepsgroepen om zelf in te zetten.

In de volgende nieuwsbrief volgt meer informatie over de campagne. Wordt vervolgd!

Op 7 december 2020 heeft er een ronde tafel gesprek plaatsgevonden over de “Rol van huisartsen en praktijkondersteuners bij Kansrijke Start en de samenwerking hierbij met partners”. Dit gesprek heeft plaatsgevonden als afsluiting op het onderzoek dat Anne-Roos Frenay, 5e-jaars gynaecoloog in opleiding, heeft uitgevoerd tijdens haar stageperiode bij het programmateam Kansrijke Start. Voorafgaand aan dit gesprek heeft zij hiervoor een enquête uitgezet onder 36 huisartsen uit 22 gemeenten. De resultaten van dit onderzoek werden gedeeld en een reeks van uitdagende stellingen maakte het een interactief en vooral informatief ronde tafel gesprek!

De rode draad van het gesprek was dat de zorg voor kwetsbare (aanstaande) ouders valt of staat met een goed netwerk. De sociale kaart moet in beeld worden gebracht: elkaar kennen, korte lijntjes hebben en weten wie je moet bellen als er extra ondersteuning nodig is. Uit de kwalitatieve enquête blijkt dat iedere ondervraagde huisarts dagelijks, wekelijks of maandelijks kwetsbare (aanstaande) ouders op zijn of haar spreekuur krijgt. Dit bevestigt onze gedachte dat de huisarts een belangrijke rol heeft in de vroegsignalering en onmisbaar is bij Kansrijke Start. Dit werd tijdens het gesprek beaamd. De huisarts heeft, waarschijnlijk meer dan iedere andere zorgverlener, zicht op het gezin en de omgeving en volgt hen in principe gedurende het gehele leven. Maar ook andere zorg- en hulpverleners, zoals de verloskundigen, kraamverzorgenden, de jeugd- of schoolarts, de medewerkers van de GGD, het consultatiebureau, of het sociaal wijkteam spelen hierin een belangrijke rol.

Benieuwd naar het verdere verslag en aanbevelingen? Lees het hier

Op donderdag 17 september vond de Kansrijke Start webinar plaats over het programma Nu Niet Zwanger met programmamanager Connie Rijlaarsdam, verloskundige Femke Karels en wethouder in Tilburg Marcelle Hendrickx. Dit webinar geeft in een uur een goed beeld van wat Nu Niet Zwanger is, waarom het werkt en wat het betekent voor professionals en cliënten. Heeft u de webinar gemist en wilt u graag de hoogtepunten terugzien? Dat kan hier.

Wilt u de webinar in zijn geheel terugkijken? Dat kan hier.

Op donderdag 10 december 2020 vond het AO Zwangerschap en Geboorte plaats. De kamer vroeg aandacht voor o.a. leefstijlpreventie, tolkentelefoon, corona-groei-echo’s, integrale bekostiging, perinatale sterfte en prenatale screenings. Minister Tamara van Ark startte haar beantwoording van de eerste termijn met het benoemen van de passie die ze bij deze bevlogen geboortezorg beroepsgroep heeft ervaren.

Lees verder

Op maandag 7 december hebben minister Van Ark en staatssecretaris Blokhuis de Kamer geïnformeerd over de stand van zaken in en rond de geboortezorg. Bij deze brief is een aantal stukken aangeboden, waaronder de perinatale sterftecijfers over 2019 (Perined) en het (RIVM-)rapport met trends, oorzaken en verbanden rond perinatale sterfte. Uit de stukken blijkt dat de daling van het perinatale sterftecijfer stagneert.

De risicofactoren die worden benoemd zijn vooral sociaaleconomisch van aard of leefstijlgerelateerd. Geboortezorgpartijen: "verbreding inzet naar en verbinding met het sociaal domein is absoluut noodzakelijk". Babysterfte en vroeggeboorte komen vaker voor in achterstandswijken. Geboortezorgpartijen zien kansen op het gebied van preventie, zeker als het gaat om het vermijden van vroeggeboorte. Daarnaast is het intensiveren van verbeteringen van de kwaliteit van de geboortezorg essentieel. Rapporten en de kamerbrief zijn te vinden via dit artikel.

RIVM onderzocht hoe het komt dat de daling van de perinatale sterfte stagneert. Een van de aanbevelingen is onderzoek naar oorzaken en gevolgen van vroeggeboorte en hoe dat via preventie en zorg kan worden teruggedrongen. Wilt u hiervoor een projectidee indienen? Bekijk de mogelijkheden van de subsidieoproep Zwangerschap en geboorte bij ZonMw.

Wil je weten hoe het in jouw gemeente staat met de gezondheid rond geboorte? Dan kun je gebruik maken van de perinatale kerncijfers op waarstaatjegemeente.nl. Een toelichting op deze perinatale kerncijfers en hoe je ze kunt gebruiken, vind je in de geactualiseerde Perinatale kerncijfers. Deze cijfers geven inzicht in vroeggeboorte en/of laag geboortegewicht, sterfte rond de geboorte en start van de zwangerschapsbegeleiding. Afhankelijk van de grootte van de gemeente zijn de kerncijfers ook beschikbaar op postcode-4-niveau. Naast medische risicofactoren verhoogt vooral blootstelling aan stress de kans op een minder goede start. Deze stress hangt samen met verschillende zaken zoals schulden, werkeloosheid, huisvestings- en relatieproblemen of huiselijk geweld. Op waarstaatjegemeente.nl vind je ook een aantal indicatoren die met deze risico’s verband houden. Al deze zaken kunnen een indicatie geven van hoe het gesteld is met de gezondheid van kinderen in jouw gemeente. Een belangrijke start bij een effectieve aanpak Kansrijke Start.

Het komen tot een effectieve Kansrijke Start aanpak begint bij samenwerken met de mensen om wie het gaat. Waar lopen zij tegenaan, waar hebben ze behoefte aan en welke oplossingen zien zij voor zich? Hierover met elkaar de dialoog aangaan kan leiden tot verrassende en creatieve uitkomsten. Tot oplossingen die kijken voorbij bestaande systemen, protocollen en aanbod. En die beter aansluiten bij de vraagstukken van alledag. Aanpakken die rekening houden met de belevingswereld, sociale normen en de leefsituatie van de mensen om wie het gaat. Lees het blog van Pharos adviseurs Marieke Stopel en Marjan Volkerink en bekijk de webinar Betrekken van (aanstaande) ouders in een kwetsbare situatie.

Zorgverleners, (toekomstige) ouders en onderzoekers werken in de SWING-studie samen aan het verbeteren van de kwaliteit van geboortezorg. Hoogleraar Ank de Jonge en docent en verloskundige Jolanda Boxem vertellen hoe ze in leer- en verbeternetwerken vooral leren van wat goed gaat (methode Safety II).

Lees verder

Met dank aan ZonMw heeft de Afdeling Verloskundige Wetenschap in samenwerking met Stichting Zelfbewustzwanger een Engels ondertitelde voorlichtingsfilm gemaakt. De uitkomst van de IRIS studie onder ruim 13.000 zwangeren over dit onderwerp wordt hierin helder toegelicht.

Bekijk de voorlichtingsfilm

Wat weten we eigenlijk over het gebruik van alcohol vlak vóór en tijdens de zwangerschap? Wat zijn de mogelijke risico’s voor het (on)geboren kind? Is er een ‘veilige’ ondergrens van alcoholgebruik vast te stellen rondom de zwangerschap? In het nieuwe dossier alcohol en zwangerschap probeert het Trimbos-instituut antwoord te geven op deze vragen.

Lees verder

Hoe kunnen online platforms bijdragen aan je mentale gezondheid? In deze aflevering van kleine oplossing, grote impact voor.. zie je hoe de creatieve oplossing ‘Online communities: kwetsbare zwangeren met angst en zorgen over corona’ aanstaande moeders helpt. Door het organiseren van deze online communities onder begeleiding van een verloskundige en een psycholoog, wordt de dreigende psychische ontregeling van aanstaande moeders in coronatijd tegengegaan.

Bekijk het filmpje.

Bij 98,9% van de gezinnen in Nederland waar een baby wordt geboren, komt de kraamzorg om de ouders op weg te helpen. Een fantastisch bereik. Máár: 15,3% van de kraamvrouwen krijgt 24 uur zorg of minder. En 1,2% krijgt helemaal geen kraamzorg. Ingezoomd op wie er te weinig kraamzorg afnemen, blijkt dat bij deze ouders vier factoren vaak een rol spelen: 

• Een laag inkomen
• Een laag opleidingsniveau
• Ze hebben geen koopwoning  
• Ze wonen in een achterstandswijk

Vaak zijn het ook alleenstaande moeders en moeders met een migratieachtergrond. Ook leeftijd speelt mee: wie heel jong of juist heel laat moeder wordt, neemt vaak minder kraamzorg af. 

Juist de kwetsbare moeders, die meer zorg kunnen gebruiken, nemen dus minder kraamzorg af. En dat leidt tot hogere zorgkosten. Vanuit Kansrijke Start is het van belang om deze situatie te keren.

In 2017 startte het onderzoeksproject ‘De beste start voor de kwetsbare kraamvrouw en haar kind’ van het Erasmus MC en de Hogeschool Rotterdam, gesubsidieerd vanuit het ZonMw-programma Zwangerschap & Geboorte en de Kennisagenda Kraamzorg 2014. De vier deelonderzoeken zijn nu alle afgerond.

Hoe kan de kraamzorg beter inspelen op kwetsbare kraamgezinnen? Daarover gaat deze uitgave die alle kraamzorgorganisaties en alle 9000 kraamverzorgenden van Nederland vandaag of morgen in de bus krijgen via het Kenniscentrum Kraamzorg. “Wij zijn blij dat we onze onderzoeksuitkomsten op deze manier kunnen delen met de kraamzorg en de belanghebbende partijen in de geboortezorg”, zegt Hiske Ernst, projectleider Beste Start van het Erasmus MC. “We hopen dat onze aanbevelingen en tips worden opgepakt, zodat kwetsbare moeders meer en beter aansluitende zorg krijgen.”

Bekijk de uitgave voor de kraamzorg over het onderzoeksproject ‘De beste start voor de kwetsbare kraamvrouw en haar kind’ 

In een reportage van NH Nieuws vertellen centering-verloskundige Anne Bedaux en cobegeleider Amy Welde Selase over hun aanpak en ervaringen. Het winnen van de Avicennaprijs 2020 leverde hun project veel publiciteit op. De twee hopen in de toekomst nog veel meer zwangeren te kunnen bereiken. Ze zoeken daarom, samen met Stichting Centering naar co-financiers, om deze zorg in 2021 te kunnen blijven uitvoeren, ontwikkelen en uiteindelijk ook in te bedden in de bestaande zorg en financiering. Wilt u meer informatie? Stuur een e-mail naar info@centeringhealthcare.nl of volg het project via LinkedIn.

Op 13 januari 2021 start weer een nieuwe online Centering-groep. Zorgverleners kunnen Eritrese zwangeren uit het hele land opgeven via CPEritrea@gmail.com. Amy Welde Selase neemt dan contact op en geeft in Tigrinya uitleg wat de zwangere aan de vijf bijeenkomsten heeft. Hierna kan ze besluiten of ze wil meedoen. Deelname is gratis.   

Ieder kind heeft recht op een Kansrijke Start. Niet ieder kind krijgt deze ook. De plek waar kinderen opgroeien, veilige hechting, gezonde voeding, geen armoede, ouders die aandacht en zorg kunnen bieden. Al deze dingen zijn essentieel voor een gezonde en veilige start in het leven. Maar wat als het hieraan ontbreekt? Het Kabouterhuis en GGZ inGeest – Prezens zetten zich in om meer kinderen en hun ouders zo’n kans te bieden. Dit doen zij door sneller naar elkaar door te verwijzen. Ze vinden elkaar in hun visie op de relatie tussen ouder en kind en het belang hiervan.

Meer weten over deze samenwerking? Lees het hier.

In onze vorige nieuwsbrief hadden we goed nieuws voor het online leefstijl- en coachingsprogramma Slimmer Zwanger van het Erasmus MC. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft dit erkend als bewezen effectief voor stellen die gezond zwanger willen worden of al zijn.

‘Slimmer Zwanger' is ook opgenomen in het Loket Gezond Leven van het RIVM. Graag wijzen wij u op dit handige interventieoverzicht. In dit overzicht vindt u alle erkende leefstijlinterventies in Nederland. U kunt zoeken op meest gezochte thema's, doelgroepen en settingen.

Bekijk bijvoorbeeld interventies rondom zwangerschap/bevalling via dit handige zoekformulier.

Het creëren van een kansrijke start in het leven begint al vóór de bevruchting; de preconceptie periode. De leefstijl van ouders gedurende deze periode heeft directe invloed op de gezondheid van hun toekomstige kind, zowel gedurende de zwangerschap als op latere leeftijd.

Preconceptiezorg wordt gegeven door verloskundigen, huisartsen en gynaecologen, en richt zich op het informeren van de patiënt over individuele risicofactoren en het verbeteren van o.a. voeding en leefstijl reeds vóór de zwangerschap. Hiermee kan preconceptiezorg bijdragen aan  het verbeteren van ongunstige zwangerschapsuitkomsten. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen met een laag sociaal economische achtergrond en/of niet-Westerse etniciteit de meeste risicofactoren hebben en daarmee ook de grootste kans op een ongunstige zwangerschapsuitkomst. Helaas is juist deze kwetsbare groep moeilijk te bereiken en te motiveren voor preconceptiezorg.

De onderzoeksgroep Periconceptie Epidemiologie van de afdeling Verloskunde en Gynaecologie van het Erasmus MC is, in samenwerking met de afdeling Medische Ethiek, momenteel bezig met de ontwikkeling van een loyalty-programma dat kwetsbare vrouwen op ethisch verantwoorde wijze motiveert te participeren in preconceptiezorg m.b.v. beloningen.  Zo zullen vrouwen bijvoorbeeld beloningen ontvangen voor het bezoeken van een preconceptiezorgconsult en het verbeteren van leefstijlgewoonten met het mHealth platform Slimmer Zwanger.

Loyalty-programma’s zorgen voor meer participatie en hogere compliance. Het belonen van gezond gedrag is echter wel onderhevig aan een aantal flinke ethische vraagstukken, zeker wanneer het een kwetsbare populatie betreft. Om morele toelaatbaarheid van de interventie te verzekeren, is de ontwikkeling van dit loyalty-programma voorafgegaan door een uitgebreide ethische analyse en interviews met vrouwen uit de doelgroep.

Begin 2021 zal een pilot studie worden uitgevoerd om de haalbaarheid van en ervaringen met dit programma te evalueren. In samenwerking met het regionaal consortium zal er na de pilotstudie een grootschalige studie worden opgezet in de regio Rotterdam naar de effectiviteit van het programma.

Ben u al bekend met de StroomOP. Podcast? Deze podcast voor steeds betere jeugdhulp, wordt gemaakt door StroomOP samen met BGZJ (Branches Gespecialiseerde Zorg voor Jeugd) in aanloop naar de StroomOPloop, het hybride congres voor jeugdhulpprofessionals die verder willen kijken en dieper willen graven om de jeugdhulp te verbeteren.

In StroomOP, de podcast voor steeds betere jeugdhulp, gaan zij op zoek naar hoe ze kinderen met complexe problemen de juiste steun en begeleiding kunnen geven, waardoor ze stevig in het leven kunnen staan. Ook willen ze leren wat ervoor nodig is om complexe problemen zo veel mogelijk vóór te blijven. In acht afleveringen vertellen bevlogen jeugdhulpverleners hoe volgens hen de jeugdhulp beter kan. Vandaag beter dan gisteren, en morgen beter dan vandaag. De podcast wordt gepresenteerd door Malou van Hintum (wetenschapsjournalist).

Luister hier naar de vierde StroomOP, de podcast aflevering: ‘Vroegsignalering en vroeghulp kunnen ontwikkelingsproblemen voorkomen’.

Hier kun je ook eerdere podcastafleveringen terugluisteren.

Zorg & Veiligheid: Echt luisteren is belangrijk!

Over één ding zijn wethouder Elly Konijn-Vermaas (Alkmaar) en burgemeester Jan Nieuwenburg (Hoorn) het eens. Als je duurzame veiligheid wilt organiseren, dan zit zorg daar altijd bij. Zorg en Veiligheid hebben elkaar nodig. Repressie alleen is vaak niet de beste oplossing, zorg aan de voorkant of zorg en repressie gezamenlijk zorgen voor het beste en een blijvend resultaat. In deze vijfde Geweld hoort nergens thuis (GHNT) podcast spreken de beide bestuurders met elkaar over integrale sturing: de samenwerking tussen Zorg + Veiligheid.

Commissie Zorg + Veiligheid
Achttien gemeenten in de Regio Noord-Holland-Noord zitten in de commissie Zorg + Veiligheid. Op deze manier houden ze met elkaar overzicht over wat er speelt binnen de domeinen Zorg + Veiligheid. Huiselijk geweld en kindermishandeling (HGKM) stopt niet bij gemeentegrenzen en de regio wil slachtoffers, betrokkenen en (ex-)plegers niet loslaten. Zij hebben recht op goede zorg. Door met name zorg voorop te stellen wil voorkomen dat ze in het veiligheidsdomein terecht komen. Het gaat in negen van de tien gevallen om mensen die verantwoordelijkheid dragen in gezinnen en die verdienen alle aandacht.

Succes?
Is het instellen van een commissie Zorg + Veiligheid een garantie tot succes? Nee, het succes zit niet in de commissie, maar in de mensen die de commissie vormen. Hun bereidheid om in elkaar te investeren, vertrouwen op te bouwen, naar elkaar te luisteren en gezamenlijk terug te kijken naar casuïstiek zonder te oordelen of verwijten te maken, dat leidt tot een succesvolle integrale sturing. Daarbij zijn niet alleen de burgemeester en de wethouder aan zet, maar ook de partners uit schuldhulpverlening, verslavingszorg, GGZ etc. HGKM komt zelden alleen, maar één van de oorzaken daarvan is een gestapelde problematiek.

Tijd nemen om te luisteren
De grootste uitdaging in een commissie Zorg + Veiligheid is de tijd nemen om te luisteren. Bestuurders vinden naar elkaar luisteren moeilijk, omdat ze op zoek zijn naar oplossingen voor problemen die er nu zijn. Die oplossingen vinden ze door naar elkaar te luisteren, maar ook door te luisteren naar de mensen waar het over gaat. Dus niet alleen over die mensen praten, maar vooral ook met hen praten. En dat niet op vele plekken, zoals in het verleden het geval was, maar in één en dezelfde bestuurlijke commissie Zorg + Veiligheid.

Borging
En als men naar de toekomst kijkt, dan is de commissie Zorg + Veiligheid ook de plek om de aanpak van HGKM vanuit het (regionale) programma Geweld hoort nergens thuis te borgen. Als het programma stopt dan is deze aanpak en het gedachtengoed van integrale sturing structureel belegd binnen de regio en de 18 gemeenten en werpen alle inspanningen ook in de toekomst vruchten af.

Wil je de podcast echt luisteren, ga dan naar: anchor.fm/geweld-nergens-thuis

Daar kun je ook de eerdere podcast luisteren.

Meer informatie: info@geweldnergensthuis.nl

Wordt verplaatst! 9 februari Conferentie Kansrijke Start heeft de toekomst!

31 maart en 13 april 2021 Congres Zorg rondom de geboorte