Vlog en column 'De eerste 1000 dagen in tijden van corona' - Tessa Roseboom

Steun is het tegengif voor stress, en dat is juist in de eerste 1000 dagen essentieel

De corona-pandemie treft iedereen, wereldwijd. De veranderingen die de crisis met zich meebrengt, zorgen voor veel stress. Zowel vanwege zorgen om de gezondheid, werk, onderwijs en geld, maar ook het gebrek aan contact die de situatie met zich meebrengt en de onzekerheid over de toekomst.

Tessa Roseboom
Beeld: ©beeld: Jan Pieter Keller
Tessa Roseboom

Vroege stress laat levenslange sporen na

Stress kan negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid. Vooral stress tijdens het vroege leven, waarin het grootste deel van de ontwikkeling plaatsvindt, laat levenslange sporen na. Stress kruipt onder de huid en wordt ‘ingebakken’ in het brein. Stress beïnvloedt de manier waarop het DNA tot uiting komt en heeft daarmee een blijvende invloed op het gedrag, het leervermogen en de gezondheid van het kind.

Dit weten we uit onderzoek bij mensen die in de eerste 1000 dagen van hun leven extreme stress ervaarden tijdens crises zoals de grieppandemie van 1918, hongersnoden, natuurrampen en de terroristische aanslagen van 11 september 2001. Gelukkig brengt wetenschappelijk onderzoek ook een hoopvolle boodschap naar voren.

Sociale steun buffert effecten van stress

Door sociale steun en goede zorg te bieden, kunnen we de gevolgen van stress inperken. Veel van de negatieve effecten van stress lijken namelijk vooral op te treden als een vangnet ontbreekt. Zonder luisterend oor of helpende hand van een partner, familielid, vriend of (zorg)professional gedijt stress goed en heeft het veel impact. Steeds meer onderzoek laat zien dat sociale steun de effecten van stress buffert.

Als een kind opgroeit in een gezin waar sprake is van huiselijk geweld en niemand heeft om erover te praten, dan is dat te zien aan de verbindingen in de hersenen. Was er wél iemand die steun kon bieden, dan waren de gevolgen veel minder ernstig en ontwikkelde het kind zich veel beter.

Vergelijkbare resultaten toont een onderzoek bij vrouwen die tijdens hun zwangerschap een natuurramp meemaakten. Opmerkelijk is dat de vrouwen en hun kinderen vooral de negatieve gevolgen van stress ondervonden wanneer de verloskundige zorg wegviel. Vrouwen die ondanks de ramp contact konden blijven hebben met hun verloskundige, voelden zich beter en hadden minder klachten na de geboorte. Dat had op de lange termijn blijvende positieve gevolgen voor hun kinderen.

Solidariteit en creativiteit zijn besmettelijk

Momenteel is het bijzonder om de vele hartverwarmende initiatieven te zien die erop gericht zijn elkaar te steunen. Op talloze manieren gaat de zorg op afstand door. Er wordt extra ondersteuning geboden, contact gelegd en gehouden en er worden hulplijnen in het leven geroepen. De creativiteit die in tijden van corona wordt ontketend is inspirerend en stemt hoopvol.

Niet alleen angst en stress zijn besmettelijk. Ook solidariteit en creativiteit zijn dat. Door elkaar te steunen kunnen we het verschil maken. Verbinding en contact zijn het tegengif tegen stress. Juist dat is nu nodig.

Als je kennis deelt, vermenigvuldig je het – net als geluk. Hoe meer we onze ideeën delen over manieren om anderen te steunen, hoe meer kinderen een goede start kunnen krijgen. Door van delen vermenigvuldigen te maken, vergroten we de impact van Kansrijke Start.

Ik hoop dat iedereen die zich bezighoudt met Kansrijke Start mij weet te vinden als ik een bijdrage kan leveren aan een goede start voor elk kind. Zo verspreiden we onze gezamenlijke kennis en ervaring, en onze inspiratie, en zorgen we samen voor een goede start voor elk kind.


Tessa Roseboom | t.j.roseboom@amsterdamumc.nl
Landelijke coalitie Kansrijke Start