De samenwerking tussen de kraamzorg en de jeugdgezondheidszorg (JGZ) in de praktijk
Simone van der Veen is manager kraamzorg voor Geboortezorg Eigenwijs (GZEW) en Elise Klarenbeek is stafverpleegkundige voor de GGD regio Utrecht. Wat betekent het huisbezoek aan (aanstaande) ouders voor hun organisaties en hoe ziet de samenwerking tussen de kraamzorg en de JGZ eruit?
Simone: “In de regio Utrecht werken we samen met de GGDRU en de afdeling Volksgezondheid van de gemeente Utrecht. In 2019 zijn wij gestart met het onderzoeken hoe we de aanstaande ouders al in de prenatale fase optimaal kunnen voorbereiden op het ouderschap. De inzet van het vervroegd geïntegreerd huisbezoek (het 34 weken huisbezoek door de verloskundige in combinatie met de intake van kraamzorg is het geïntegreerd huisbezoek. Deze wordt vervroegd uitgevoerd rond de 24e week van de zwangerschap i.p.v regulier huisbezoek tussen 30-34 weken) door kraamzorg en het prenataal huisbezoek uitgevoerd door de jeugdverpleegkundige is hierin ondersteunend. Kraamzorg en jeugdverpleegkundigen hebben ieder hun eigen expertise. Bij de uitwerking van het plan voor de huisbezoeken hanteren wij het uitgangspunt dat we efficiënt werken en elkaar aanvullen en versterken daar waar het kan. Begin mei verwachten we een definitief regionaal concept vast te stellen dat voorgelegd gaat worden aan de achterban maar ook NCJ, CPZ en BO Geboortezorg. Wij hopen dat dit document ook andere samenwerkingsverbanden zal inspireren tot het maken van eigen afspraken.
Elise: “De samenwerking met de GGD, Volksgezondheid Utrecht en kraamzorg hebben we tot nu toe als prettig ervaren. Wat wij willen, is risico’s bij gezinnen in de thuissituatie zo vroeg mogelijk onderkennen en met een preventief aanbod deze risico’s zo laag mogelijk houden. Het initiatief voor het onderkennen van gezondheidsrisico’s begint al bij de verloskundige. Zij voert met een gevalideerd screeningsinstrument een risicoscreening uit en schakelt waar nodig de kraamzorg in.
Na het vervroegde geïntegreerd huisbezoek wordt indien nodig een prenataal huisbezoek afgelegd om ouders voor te bereiden op het ouderschap. De GGD kan ook op verzoek van andere ketenpartners prenatale huisbezoeken uitvoeren.
Simone: “Wat we beogen is dat de kraamzorg een geïntegreerd huisbezoek uitvoert. Als er geconstateerd wordt dat ouders opvoedondersteuning, extra voorlichting of advies nodig hebben, kan er een beroep gedaan worden op de expertise van de JGZ. De kern is dat we vanaf de prenatale fase als team samenwerken, waarbij we elkaar doorlopend informeren. Uiteraard gebeurt dat met toestemming van de ouder(s). We beoordelen met elkaar wat ouders aan ondersteuningsvragen hebben en wat er nodig is voor de zwangerschap, bevalling, kraambed en de periode na afloop van het kraambed. Door op deze preventieve wijze met elkaar samen te werken, werken wij toe naar één plan met waar nodig de vroegtijdige inzet van interventies. Dit resulteert in het reduceren van zorgkosten en een betere en veilige start voor ieder kind.”
Samenwerking als basis
In het aangaan van het gesprek schuilt volgens Elise en Simone de kracht van de samenwerking tussen betrokken partijen uit het medisch en sociaal domein. Het gaat om de dialoog tussen mensen die dezelfde passie delen en één doel beogen. “Voor ons is het belangrijk dat de zwangere en haar gezin centraal staan en uitgaan van de mogelijkheden en onmogelijkheden van het gezin. In deze aanpak kan de cliënt zelf een ondersteuningsvraag formuleren en wij kunnen de mogelijke en gewenste interventie inzetten.”
Over KSV
In een kraamzorgsamenwerkingsverband (KSV) zijn verschillende kraamzorgorganisaties vertegenwoordigd. Iedere organisatie heeft een afgevaardigde met specifieke expertise, voorkeuren en kwaliteiten. Voor wat betreft Kansrijke Start helpt het om bij een KSV de personen met de juiste motivatie en expertise op te zoeken. Deze persoon ziet kansen om de samenwerking namens het KSV verder te brengen.
Over JGZ
Jeugdgezondheidszorg (JGZ) is de publieke gezondheidszorg voor alle jeugdigen tot achttien jaar. Doel van de JGZ is het bevorderen en beschermen van de gezondheid en de ontwikkeling van alle kinderen en jongeren. De JGZ vaccineert, volgt groei en ontwikkeling, screent op bijvoorbeeld aangeboren hartafwijkingen en heupdysplasie, signaleert en onderneemt actie – zoals bij taalachterstand en problemen in de gezinssituatie. Ook is de JGZ vraagbaak, informatieverschaffer, voorlichter en adviseur. Gezinnen met kinderen worden zo vanaf het allereerste begin preventief ondersteund. JGZ ontmoet het KSV in verschillende overleggen over de geboortezorg.
“We zien onze samenwerking ook als basis voor het continueren van de zorg waarbij je als elkaars verlengstuk functioneert en zo de kwaliteit van zorg verhoogt. De kraamzorg verzorgt in geval van een kwetsbare situatie aan het einde van de kraamtijd een warme overdracht naar de JGZ waarbij dat wat goed gaat wordt benoemd, maar ook dat wat aandacht nodig heeft. De jeugdverpleegkundige geeft hier een vervolg aan. Zowel de kraamzorg als JGZ streven ernaar om het gezin vanuit hun eigen kracht te laten werken. Het gezin heeft op deze manier ook het gevoel dat er een team om hen heen staat, waarvan de diverse leden elkaar op de hoogte houden en voor het gezin klaarstaan. Met het uiteindelijke doel om een kind gezond en veilig te laten opgroeien.”